Hiranmaya

From Jatland Wiki
Jump to navigation Jump to search
Author:Laxman Burdak, IFS (R)

Hiraṇmaya (हिरण्मय) was particular region in Jambudvipa, to the south of Nila Mountain and to the north of Nishadha Mountain mentioned in Mahabharata.

Origin

Variants

History

Various definitions

Source: archive.org: Puranic Encyclopedia

Hiraṇmaya (हिरण्मय).—A particular region in Jambū island, to the south of Nīla mountain and to the north of mount Niṣadha. (Bhāgavata, 5th Skandha).

Source: Cologne Digital Sanskrit Dictionaries: The Purana Index

1a) Hiraṇmaya (हिरण्मय).—A son of Āgnīdhra.*

1b) A continent bounded by Śveta hills on one side. Here Aryaman and other Pitṛs worship Viṣṇu in the form of Kūrma, as the embodiment of the Sānkhya system.*

1c) A Dānava.*

Hiraṇmaya (हिरण्मय) One of the Varshas or divisions of the continent; the part between the mountainous ranges Sweta and Sringavan. E. hiraṇ for hiraṇa gold, mayaṭ aff.[1]

Source: Cologne Digital Sanskrit Dictionaries: Monier-Williams Sanskrit-English Dictionary

1) Hiraṇmaya (हिरण्मय):—[=hiraṇ-maya] [from hiraṇa] mf(ī)n. (for hiraṇya-maya) golden, gold-coloured, [Taittirīya-saṃhitā] etc. etc.

2) [v.s. ...] m. Name of Brahmā. (See hiraṇya-garbha), [cf. Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, etc.]

3) [v.s. ...] of a Ṛṣi, [Mahābhārata]

4) [v.s. ...] of a son of Agnīdhra and ruler of a Varṣa, [Bhāgavata-purāṇa]

5) [v.s. ...] mn. one of the 9 Varṣas or divisions of the continent (said to be between the mountainous ranges Śveta and Śṛṅga-vat; See varsha and śveta), [Purāṇa]

हिरण्मय

हिरण्मय (p.1023): विजयेन्द्र कुमार माथुर [2] ने लेख किया है ....महाभारत के भूगोल के अनुसार जंबूद्वीप का एक विभाग है- 'दक्षिणेन तु नीलस्यः निषधस्योत्तरेणतु, वर्ष हिरण्मयं यत्र हैरण्वती नदी। यत्र चायं महाराज पक्षिराट् पतगोत्तमः, यक्षानुगा महाराज धनिनः प्रियदर्शनाः। महाबलास्तत्र जना राजन् मुदितमानसा, एकादशसहस्त्राणि वर्षाणां ते जनाधिप, आयु: प्रमाणं जीवन्ति शतानि दश पंच च, श्रृंगाणि च विचित्राणि त्रीण्येव मनुजाधिप। एकं मणिमयं तत्र तथैकं रौक्ममद्भुतम् सर्वरत्ममयं चैकं भवनैरूपशोभितम्, तत्र स्वयं प्रभादेवी नित्यं वसति शांडिली’। (महाभारत, भीष्मपर्व 9, 5-6-7-8-9-10)

विष्णुपुराण 2, 3, 13 में हिरण्य को रम्यक के उत्तर ओर उत्तरकुरू के दक्षिण में बताया गया है- ‘रम्यकंचोत्तरं वर्ष तस्यैवानु हिरण्मयम्, उत्तराः कुरवःश्चैव तथा वै भारत तथा’।

इस प्रकार इसकी स्थिति साइबेरिया के दक्षिण भाग मंगोलिया के परिवर्ती प्रदेश में मानी जा सकती है।

External links

References

  1. Source: Cologne Digital Sanskrit Dictionaries: Shabda-Sagara Sanskrit-English Dictionary
  2. Aitihasik Sthanavali by Vijayendra Kumar Mathur, p.1023