Hairanvati

From Jatland Wiki
(Redirected from Hairanvati River)
Jump to navigation Jump to search
Author:Laxman Burdak, IFS (R)

Hairanvati (हैरण्वती नदी) is a river of Hiranmaya Varsha. It is probably a river of Saiberia or Mangolia.

Origin

Variants

History

Hairaṇvatī (हैरण्वती).— A river in the kingdom of Hairaṇvata.[1][2]

In Mahabharata

Hiranwati (हिरण्वती) (River) is mentioned in Mahabharata (V.157.1), (VI.9.5), (VI.10.24)


Udyoga Parva/Mahabharata Book V Chapter 157 mentions Hiranwati (हिरण्वती) River in verse Mahabharata (V.157.1).[3]....After the Pandavas had encamped by the side of the Hiranwati, the Kauravas also fixed their camps.


Bhisma Parva, Mahabharata/Book VI Chapter 9 mentions names of the Varshas, mountains and all those that dwell on those mountains. Hiranwati (हिरण्वती) (River) is mentioned in Mahabharata verse (VI.9.5). [4] ..On the south of Nishadha is the Varsha called Hiranvata where is the river called Hiranwati.


Bhisma Parva, Mahabharata/Book VI Chapter 10 describes geography and provinces of Bharatavarsha. Hiranwati (हिरण्वती) (River) is mentioned in Mahabharata verse (VI.10.24).[5]

हैरण्वती नदी

विजयेन्द्र कुमार माथुर ने लेख किया है ....हैरण्वती (AS, p.1030): हिरण्मय वर्ष की एक नदी- 'दक्षिणौत तु नीलस्य निषध्स्योत्तरेणतु वर्ष हिरण्मय यत्र हैरण्वती नदी।' यह साइबेरिया या मंगोलिया की भी कोई नदी हो सकती है। (दे. हिरण्मय)[6]

हिरण्मय

हिरण्मय (p.1023): विजयेन्द्र कुमार माथुर [7] ने लेख किया है ....महाभारत के भूगोल के अनुसार जंबूद्वीप का एक विभाग है- 'दक्षिणेन तु नीलस्यः निषधस्योत्तरेणतु, वर्ष हिरण्मयं यत्र हैरण्वती नदी। यत्र चायं महाराज पक्षिराट् पतगोत्तमः, यक्षानुगा महाराज धनिनः प्रियदर्शनाः। महाबलास्तत्र जना राजन् मुदितमानसा, एकादशसहस्त्राणि वर्षाणां ते जनाधिप, आयु: प्रमाणं जीवन्ति शतानि दश पंच च, श्रृंगाणि च विचित्राणि त्रीण्येव मनुजाधिप। एकं मणिमयं तत्र तथैकं रौक्ममद्भुतम् सर्वरत्ममयं चैकं भवनैरूपशोभितम्, तत्र स्वयं प्रभादेवी नित्यं वसति शांडिली’। (महाभारत, भीष्मपर्व 9, 5-6-7-8-9-10)

विष्णुपुराण 2, 3, 13 में हिरण्य को रम्यक के उत्तर ओर उत्तरकुरू के दक्षिण में बताया गया है- ‘रम्यकंचोत्तरं वर्ष तस्यैवानु हिरण्मयम्, उत्तराः कुरवःश्चैव तथा वै भारत तथा’।

इस प्रकार इसकी स्थिति साइबेरिया के दक्षिण भाग मंगोलिया के परिवर्ती प्रदेश में मानी जा सकती है।

External links

References

  1. https://www.wisdomlib.org/definition/hairanvati
  2. Source: Cologne Digital Sanskrit Dictionaries: The Purana Index
  3. हिरण्वत्यां निविष्टेषु पाण्डवेषु महात्मसु, थुर्यॊधनॊ महाराज कर्णेन सह भारत
  4. दक्षिणे शृङ्गिणश चैव शवेतस्यादॊत्तरेण च, वर्षं हैरण्वतं नाम यत्र हैरण्वती नदी (VI.9.5)
  5. शशिकान्तां शिवां चैव तदा वीरवतीम अपि, वास्तुं सुवास्तुं गौरीं च कम्पनां स हिरण्वतीम (VI.10.24)
  6. Aitihasik Sthanavali by Vijayendra Kumar Mathur, p.1030
  7. Aitihasik Sthanavali by Vijayendra Kumar Mathur, p.1023